Analiza zależności pomiędzy postawą ciała podczas pracy przy komputerze i zmianą w aktywności bioelektrycznej mięśni okolicy szyi i stawów skroniowo-żuchwowych.

¹ Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

³Instytut McKenziego Polska

Dysfunkcje narządu żucia manifestujące się jako ból twarzy, zaciskanie czy zgrzytanie zębami, prowadzić mogą do rozchwiania zębów w szczęce, starcia koron zębowych, zmian zapalnych, a ostatecznie zwyrodnieniowych w stawach skroniowo-żuchwowych. Długotrwałe przebywanie w statycznej pozycji podczas pracy przy komputerze powoduje niewielką, ale przedłużającą się aktywność mięśni okolicy szyjno- barkowej, co może prowadzić do ich przemęczenia i mikrouszkodzenia. Ponieważ mięśnie działające na stawy skroniowo-żuchwowe należą fizjologicznie do tego samego łańcucha kinematycznego co mięśnie okolicy szyi, nieprawidłowa aktywność w obrębie jednej z tych grup może przekładać się na zaburzenia w aktywności drugiej, a tym samym  wszelkie dysfunkcje układu mięśniowo-szkieletowego zlokalizowane w obrębie twarzy, szyi czy tułowia, mogącprzekładać się na zaburzenia funkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Czynniki takie jak nieprawidłowa pozycja podczas pracy, czy niewłaściwe podparcie kończyn górnych mogą nasilać aktywność mięśni okolicy szyjno-barkowej. Podczas pracy przy komputerze protrakcja głowy względem osi ciała zwiększa się o 10 % w stosunku do pozycji siedzącej swobodnej, a ustawienie głowy w protrakcji może nasilać objawy dysfunkcji w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych. Celem pracy jest analiza wpływu postawy ciała podczas pracy przy komputerze na aktywność mięśni w okolicy szyi i stawów skroniowo-żuchwowych.

Badaniami objęto 20 osób w wieku 20-35 lat bez dysfunkcji w obrębie narządu żucia. Badanie aktywności bioelektrycznej mięśni żwaczy, skroniowych przednich, przykręgosłupowych w odcinku szyjnym i mostkowo-sutkowo- obojczykowych przeprowadzono za pomocą elektromiografu TeleMyo(Noraxon) zgodnie z wytycznymi projektu SENIAM. Ocenę sEMG przeprowadzono gdy osoba badana siedziała w swobodnej pozycji z oparciem pleców pracując przy komputerze. Aktywność bioelektryczną badanych mięśni oceniano podczas czynności zaciskania zębów podczas dwóch  trwających 30 minut każdy pomiarów - pierwszy z podparciem nadgarstków i dłoni o biurko, a drugi z podparciem przedramion. Pomiar wykonano przed rozpoczęciem pracy, po 15 minutach i po 30 minutach wykonując za każdym razem 5-krotne zaciśnięcie zębów kolejno w pozycji siedzącej swobodnej i skorygowanej z oparciem pleców oraz z ustawieniem głowy w retrakcji.

Aktywność mięśni żwaczy i skroniowych przednich podczas czynności zaciskania zębów niższa była w pozycji skorygowanej z ustawieniem głowy w retrakcji niż w pozycji swobodnej. Wykazano nieprawidłowości w aktywności badanych mięśni pojawiające się podczas każdego z 30 minutowych pomiarów, a większe ich nasilenie występowało gdy kończyny górne podczas pracy były podparte do wysokości nadgarstków.

Zaobserwowana w pozycji skorygowanej z ustawieniem głowy w retrakcji mniejsza aktywność mięśni żwaczy i skroniowych przednich, oraz mniejsze nasilenie zaburzeń aktywności tych mięśni podczas pracy z pełnym podparciem przedramion pozwala sugerować, że dysfunkcje narządu żucia w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych mogą być spowodowane nie tylko nieprawidłowym działaniem mięśni w okolicy twarzy, ale także nieprawidłowościami w aktywności mięśni okolicy szyi, czy zwiększoną protrakcją głowy względem osi ciała podczas pracy przy komputerze.

Pełna i dokładna analiza zależności pomiędzy postawą ciała i funkcjonowaniem aparatu mięśniowo- szkieletowego narządu żucia wymaga jednak kompleksowej oceny zarówno kinematyki ruchu jak i aktywności bioelektrycznej okolicy twarzy, szyi, obręczy barkowej i tułowia. Uzyskane wyniki potwierdzają znaczenie zastosowania zasad ergonomii w codziennym życiu, gdzie przeciążenia i mikrourazy tkanek powstałe na skutek zaburzeń postawy ciała i nieprawidłowych wzorców ruchowych mogą być źródłem dysfunkcji narządu ruchu.